TEVMOT

İşletmelerde en uygun Enerji Verimli Motorlar Nasıl Seçilir?

  • TEVMOT
  • İşletmelerde en uygun Enerji Verimli Motorlar Nasıl Seçilir?

    • İşletmelerde en uygun Enerji Verimli Motorlar Nasıl Seçilir?

    İşletmelerdeki elektrik tüketiminin %70’lik payı elektrik motorları tüketimlerinden kaynaklanmaktadır. Elektrik motorları işletmelerde en yaygın şekilde proses soğutma ve/veya chiller soğutucu sistemlerindeki pompaları; soğutma kulesi fanlarını; buhar kazanı, sıcak su kazanı, yağ kazanı, vb. sistemlerdeki fanları ve pompaları; havalandırma, fırın ve kurutuculardaki fanları; basınçlı hava kompresörlerini, üretim sürecinde kullanılan çeşitli üretim makinalarını ve taşıyıcı ekipmanları çalıştırmak üzere kullanılmaktadır. Buradan da anlaşılacağı gibi işletmede birçok yerde küçük veya büyük güçlerde elektrik motorları ile karşılaşmak mümkündür. Bu nedenle elektrik motorlarında gerçekleştirilecek enerji verimlilik çalışmalarının işletmelere katkısı oldukça fazladır. Elektrik motorlu sistemlerde genellikle ve temel olarak 4 ana bileşen bulunmaktadır:

    1. Elektrik motoru
    2. Tahrik sistemi
    3. Motor kontrol elemanı
    4. Motorun çalıştırdığı yük.
    Elektrik motorlu sistemlerin çalıştırılmasında motorun verimli olup olmadığı değerlendirilirken motorun beslediği tüm sistemin nasıl optimize edileceği yani en uygun ve en verimli şekilde kullanımının nasıl olması gerektiği araştırılmalı, diğer bir ifade ile sistemdeki son kullanım noktasının ihtiyacının ne olduğunun tespiti yapılarak işe başlanmalıdır. Aynı zamanda yukarıdaki şemada görülen sistem bileşenlerinin verimliliği ve kayıpları dikkate alınarak tüm sistemin verimliliğinin tespit edilmesi en uygun verimlilikteki motor seçimi için çok önemlidir.

    Elektrik motor sistemlerinde enerji verimliliği çalışmaları ve en uygun verimli motor seçimi için işletmede çalışan mevcut motorların yıllık çalışma saatleri, motor anma güçleri, motorların çalışma yükleri, sarım sayısı, üretim yılı ve verimlilik sınıfları dikkate alınarak özellikle yıllık çalışma saati yüksek olan ve/veya 7/24 çalışan, birden çok defa sarım görmüş, IE1, IE0, Eff1, Eff2, Eff3 gibi verimlilik sınıfı düşük olan veya eski motorların değerlendirmeye alınması gerçekleştirilmesi gereken ilk aşamadır.

    Bu değerlendirmelerden sonra uygun görülen motorların akım, gerilim, güç, ısı kaybı vb. ölçümlerinin yapılması ve bu ölçümlere ilave olarak motorların çalışma yükü, çalışma saati gibi kriterlerin de göz önüne alınarak özellikle düşük yüklerde çalışan motorlar için verimlilik sınıfı daha yüksek ancak mümkünse daha düşük anma gücünde motorlar seçilmesi verimliliğin azami düzeyde elde edilmesi açısından dikkat edilmesi gereken bir konudur. Motor gücünün küçültülmesi söz konusu olamıyorsa aynı güçte verimlilik sınıfı daha yüksek motorun seçimi söz konusu olabilir ancak daha yüksek verimlilikteki motorun aynı çıktıyı sağlayacak şekilde hız kontrol ayarının yapılması enerji verimliliğinin sağlanması için diğer kritik ve önemli bir noktadır.

    Değerlendirme sürecinde sadece elektrik motoru değil, bununla birlikte motorun çalıştığı sistemdeki tahrik sistemi (kayış – kasnak sistemi, dişli sistemi, vb.), motor kontrol ekipmanı ve motoru besleyen yük (pompa, fan, proses/üretim makinası, vb) için de değerlendirme yapmak, her bileşenin verimini ve kayıplarını hesaba dahil etmek uygun verimlilikteki motor seçimi için dikkat edilmesi gereken diğer önemli bir noktadır. Çünkü sistemde çalışan her bir bileşen çarpan etkisi ile sistem verimini etkilemekte ve her bir bileşenin veriminde sağlanacak artışın birlikte değişimi çok daha yüksek bir verimlilik elde edilmesine olanak sağlamaktadır.