4 Kasım 2016’da yürürlüğe girerek uluslararası iklim rejiminde yeni bir dönemi başlatan Paris Anlaşması’nın bir uzantısı olarak Avrupa Birliği, Aralık 2019’da iklim değişikliğini ve çevre kaygılarını tüm politika alanlarında merkeze aldığı Avrupa Yeşil Mutabakatı planı çerçevesinde dönüşüm hedefini açıklamıştır. Bu doğrultuda, etkin doğal kaynak kullanımının yanı sıra, döngüsel ekonomi temelli; hammadde ve enerji verimliliğini ön plana çıkaran yeni ekonomik büyüme stratejisini de ortaya koymuştur.
Türkiye’de Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde Enerji Verimli Motorların Teşvik Edilmesi Projesi (TEVMOT), KOBİ’lerde enerji verimli elektrik motorların kullanılmasını ve bu yönde piyasa dönüşümünü sağlamak için ilave yatırımların yapılmasını teşvik etmeyi amaçlamakta, üst hedef olarak ise imalat sanayiinden kaynaklı emisyonların azaltılmasına; dolayısıyla da iklim değişikliği ile mücadeleye katkı sağlamaktadır. TEVMOT Projesi, Avrupa Yeşil Mutabakatı, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri gibi uluslararası politika belgelerinde açıklanan hedeflerle uyumlu biçimde ve 10. ve 11. Kalkınma Planları gibi ulusal politika belgelerinde yer alan eylem planları doğrultusunda yürütülmektedir.
Ülkemizde sanayide kullanılan elektriğin %70’inin elektrik motorları ve motor sistemlerinden kaynaklandığı ve imalat sanayide kullanılan düşük verimli elektrik motorlarının %70’den yüksek olduğu göz önüne alındığında, elektrik motorlarında gerçekleşecek bir dönüşümün ülke ekonomisine yapacağı katkının büyüklüğü aşikardır. Söz konusu dönüşümü başlatmak üzere KOSGEB ile 31 Aralık 2021 tarihine kadar yürürlükte kalacak bir destek programı oluşturuldu. Bu programdan proje kapsamında belirlenen 7 pilot OSB’de yerleşik 100 KOBİ faydalanıyor. Dönüşümün ülke çapında yaygınlaştırılması için, KOSGEB desteğinin sürdürülebilir olması ve finansal teşviklerin çeşitlendirilmesi için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Ayrıca, motor dönüşüm sürecinin hızlandırılması amacıyla, bu süreçte kritik rol oynayan OSB’ler bünyesinde faaliyet gösteren Enerji Yönetim Birimleri’nin yetkinliklerinin artırılması için faaliyetler de devam etmektedir.
Sahada devam eden çalışmaların yanı sıra, yasal mevzuat ve piyasaya giren motorların standartlara uygunluğu ile ilgili test çalışmaları da gerçekleştirilmektedir. Mevzuat ile ilgili olarak, Avrupa Birliği’nin Elektrik Motorları ile İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair EC/640/2009 sayılı Tüzüğünü yürürlükten kaldıran Elektrik Motorları ve Değişken Hız Sürücüleri ile İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair 2019/1781 sayılı Tüzüğü’nü ülkemiz mevzuatı olarak uyumlaştıran Tebliğ Taslağı ve ekleri taslak olarak hazırlanmıştır. Söz konusu tebliğin 2021 yılı içinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Yine aynı AB mevzuatına dayanarak 23/9/2011 tarihli ve 28063 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bağımsız ve Ürünlere Entegre Salmastrasız Devirdaim Pompaları İle İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ’de değişiklik öngören Tebliğ Taslağı da İngilizceden Türkçeye tercüme edilmiştir.
Piyasaya giren motorların standartlara uygunluğunun test edilmesi için ise, TSE’nin Marmara Bölge Koordinatörlüğü Elektroteknik Laboratuvarı Gebze Müdürlüğü Elektrik Motorları Deney Laboratuvarı’nda kapasite artırımı yapılmıştır. Asenkron ve senkron motorların TS EN 60034-1, TS EN 60034-2-1 / IEC TS 60034-2-3 standartlarında deney sistemi ve yardımcı donanımlarının kurulumu sağlanmış, Elektrik Motorları Deney Laboratuvarının mevcut 0,18-90 kW olan kapasitesi arttırılarak, 0,18-375 kW’a [2,4,6 kutup] çıkarılmıştır. Kapasite artırılması sonrasında, belirlenen güç aralıkları ve enerji sınıflarında piyasadan temin edilen yerli ve yabancı motorların test edilmesi süreci devam etmektedir.
Enerji verimli motor dönüşümü çalışmaları kapsamında, konunun öneminin sanayicimiz tarafından anlaşılması ve motor dönüşümünün yurt sathına yaygınlaştırılması için farkındalık artırma çalışmalarını görsel ve basılı medya organları aracılığıyla sürdüreceğiz. Proje kapsamında yürütülen tüm çalışmaların KOBİ’lerimiz ve ülkemiz açısından faydalı olmasını temenni ederim.